Với truyền thống lâu đời, muối Hòn Khói nổi tiếng cả nước về chất lượng. Nhưng theo thời gian, hệ thống cơ sở hạ tầng để làm ra hạt muối nơi đây ngày một xuống cấp. Chính vì thế, nhà nước đã có dự án nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng đồng muối Hòn Khói để tăng năng suất, chất lượng cho hạt muối Hòn Khói.
Hệ thống kênh xuống cấp
Theo UBND thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa), vùng sản xuất muối Hòn Khói tập trung ở phường Ninh Diêm với diện tích hơn 400ha được cung cấp và tiêu thoát nước biển qua hệ thống kênh Cầu Treo dài khoảng 7,7km, chiều rộng bình quân 30m. Đây là kênh đào được xây dựng từ thời Pháp. Sau nhiều năm khai thác, đến nay, nhiều đoạn kênh đã bị bồi lấp, mực nước khi triều lên chỉ còn độ sâu hơn 1m, nhiều nơi cạn trơ đáy. Ngoài ra, bờ đê hai bên kênh bị sụt lở nghiêm trọng, chỉ sử dụng một số đoạn nhất định. Hiện trạng mặt đê có bề rộng trung bình từ 5-7m, chiều cao đê so với mặt nước lúc cạn là 10-15m, do vậy vào mùa mưa bão nước tràn bờ phá hỏng nhiều đoạn đê, làm thiệt hại rất lớn tại vùng sản xuất muối Hòn Khói. Đơn cử như năm 2010, mưa lớn nhiều ngày gây lũ lụt, cuốn theo gần 20.000 tấn muối của diêm dân; đồng thời, làm sạt lở đê biển, cuốn trôi hàng chục nghìn mét vuông bạt nhựa ô kết tinh ruộng muối và làm ngập úng cả vùng sản xuất muối.
 Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trao đổi với người làm muối ở Ninh Diêm vào tháng 4-2021. |
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vào đầu năm 2021 đã khảo sát tuyến đê bao có chiều dài 8,7km với mục đích bảo vệ các công trình hạ tầng trong đồng muối Hòn Khói khi thủy triều dâng và ngăn lũ tiểu mãn. Hiện trạng mái đê và thân đê là kênh đất có nhiều đoạn xuống cấp trầm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động giao thông đi lại trong vùng và phục vụ sản xuất. Do một thời gian dài không được đầu tư sửa chữa, gia cố nên đã bị lũ hàng năm phá hỏng, có đoạn bị trôi hoàn toàn. Đây là hệ thống kênh chính của vùng sản xuất muối Hòn Khói, đồng thời là công trình đê bao kết hợp hệ thống giao thông.
Kết nối với kênh chính Cầu Treo, vùng sản xuất Hòn Khói còn có hệ thống kênh dẫn nước từ kênh Cầu Treo vào ruộng muối. Toàn bộ hệ thống có 12 kênh nhánh đều được đắp bằng đất, hiện không đảm bảo dẫn nước phục vụ cho sản xuất muối hiệu quả, đáy kênh bị bồi lấp chiều rộng từ 5-7m. Theo ước tính, từ năm 2001 trở về trước, năng suất muối khu vực này đạt từ 80-100 tấn/ha, từ năm 2001 đến nay chỉ đạt bình quân 50 tấn/ha.
Đầu tư 60 tỷ đồng nâng cấp kênh
| Hiện nay, diện tích đất sản xuất muối toàn tỉnh là 984ha, trong đó tại Ninh Hòa (735ha), Vạn Ninh (70ha) và Cam Ranh (179ha). Có 250 hộ trực tiếp sản xuất muối với gần 1.000 lao động. Hạ tầng xuống cấp, kéo chi phí sản xuất lên cao, giá muối chưa ổn định khiến cho nhiều năm qua, hoạt động sản xuất muối chưa đạt hiệu quả như mong đợi. |
Dự án nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng đồng muối Hòn Khói nằm trong Đề án nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối giai đoạn 2021 - 2030 được UBND tỉnh phê duyệt vào ngày 26-7. Dự án được triển khai từ năm 2021 và hoàn thành vào năm 2024. Tổng mức đầu tư dự án 60 tỷ đồng từ nguồn vốn hỗ trợ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Ông Lê Tấn Bản - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, dự án tập trung đầu tư cải tạo, nâng cấp những đoạn xung yếu tuyến kênh chính Cầu Treo, tổ chức nạo vét, gia cố kênh nhánh cấp nước vào ruộng muối đảm bảo cấp nước - tiêu nước chủ động phục vụ sản xuất muối. Ngoài ra, hệ thống giao thông nội đồng cũng sẽ được xây mới, nâng cấp, mở rộng nhằm đảm bảo vận chuyển muối và đi lại của người dân, các kho bảo quản muối được xây thêm, các ô kết tinh muối được cải tạo nhằm đáp ứng nhu cầu cơ giới hóa đồng bộ các khâu từ cung cấp nước biển đến thu hoạch, rửa và đánh đống bảo quản muối. Mục tiêu của dự án này hướng đến việc xây dựng, đồng bộ hóa hạ tầng sản xuất muối. Đây là điều kiện tiên quyết để sản xuất muối chất lượng cao, sạch, cơ giới hóa triệt để, đáp ứng đòi hỏi của thị trường và nâng cao hiệu quả của ngành nghề đặc trưng này.
HỒNG ĐĂNG
