Sau nhiều năm du nhập vào Việt Nam, thú chơi bonsai cũng đã có sự biến chuyển khá độc đáo. Giờ đây người ta chuyển sang chơi bonsai nhỏ hay… siêu nhỏ. Giờ là thời kỳ mà bonsai mini đang lên ngôi.
Càng nhỏ càng chuộng
2 năm trở lại đây, quán Cà phê Vihara Garden, 99 Nguyễn Thái Học (Nha Trang), dường như trở thành địa điểm gặp gỡ của giới chơi bonsai mini thành phố. Bên cạnh những tách cà phê thơm lựng, những người chơi, chủ yếu là giới trẻ được dịp thưởng thức, chiêm ngưỡng và bình phẩm những tác phẩm mới của hội. Phan Nhật Huy - chàng chủ quán còn khá trẻ chia sẻ: “Em chơi bonsai mini cũng là tình cờ. Trong một lần dạo phố thấy bày bán nhiều cây cảnh đẹp, liền chọn 1 cây ưng ý có tên là Linh sam 86 của nhóm người bán cây cảnh đến từ Phú Yên. Sau thời gian chăm sóc, đến dịp Hội Hoa xuân Nha Trang 2021, em đem cây dự thi và vinh dự đoạt giải Nhì. Thế là từ đó, em càng yêu thích bonsai mini và đứng ra tổ chức hội chơi”.
 Anh Phan Gia Huy (bìa trái) trao giải cho người có bonsai mini xuất sắc. |
Hội yêu bonsai mini TP. Nha Trang có khoảng 50 người, chủ yếu là giới trẻ mê cây cảnh. Thỉnh thoảng, quán tổ chức trao giải cho chủ nhân những chậu bonsai mini xuất sắc, được nhiều thành viên bình chọn. Thâm niên trong thú chơi này phải kể đến ông chủ vườn cây cảnh Nguyễn Bá Ninh - thôn Phước Hạ (Phước Đồng, Nha Trang). Vốn là người làm kinh doanh cây cảnh và giống cây trồng, anh có đến 20 năm chơi bonsai mini. Với anh, bonsai mini có những ưu điểm nổi trội về khả năng linh động, không đòi hỏi mặt bằng lớn, rộng và cũng dễ di chuyển vì nhỏ gọn, nhẹ nhàng. Chỉ cần vài mét vuông là có thể thỏa mãn thú chơi. Cây có thể chưng ở phòng khách, phòng trà, trên bàn, bậu cửa, lối đi hay non bộ mà không bị vướng. Ưu điểm nổi bật của bonsai mini là có thể ghép với đá, gỗ lũa và các vật trang trí khác làm tôn vinh giá trị của cây.
 |
Tuy vậy, chơi bonsai mini cũng hết sức kỳ công. Đầu tiên cây phải trồng trong những chiếc chậu bé xíu, đất trồng ít, thậm chí rất ít nên cây dễ bị tổn thương khi điều kiện thời tiết, nắng mưa trở trời. “Một ngày tôi phải tưới đôi ba lần, nếu không nắng nhiều cây sẽ chết do không chịu nổi sức nóng”, anh nói.
 |
Tuy nhỏ nhắn, xinh xắn nhưng bonsai mini không vì thế mà kém sắc, nghèo chủng loại. Theo giới chơi hiện có tới hơn chục loại có thể phát triển bonsai mini, chủ yếu là các loại cây có lá nhỏ như: Sam núi, linh sam, hải châu, sam hương, sơn liễu, hồng ngọc, mai chiếu thủy… Cũng có cây lá to như: Dâm bụt, táo tây… Về giá cả cũng vô vàn, từ vài trăm ngàn, vài triệu thậm chí lên đến vài chục triệu đồng. Bonsai mini có giá trị phải quy tụ đủ các yếu tố Cổ - Độc - Lạ, đòi hỏi người chơi “hết mình” với cây, dành nhiều thời gian chăm, tỉa, tạo nét thẩm mỹ tinh tế cho cây. Sam núi là dòng ưa thích có trái đẹp, hải châu cũng vậy; linh sam, sam ngọc có lũa đẹp; lõa châu - một dòng mới xuất hiện có nguồn gốc từ nước ngoài có quả đẹp hình trái tim đang ăn khách nhất là dịp lễ Valentine…
Vườn sưu tập tầm… thế giới
Khu trưng bày sản phẩm bằng vật liệu tái chế của ông Nguyễn Văn Phúng - một nghệ nhân đa tài của Hoàng Hoa Thôn (Phước Đồng, Nha Trang) có hàng ngàn bonsai mini. Ông Phúng đã thổi hồn vào cây cảnh, để chúng hòa nhập thế giới xung quanh. Vẫn cách tạo dáng như bonsai thường nhưng bonsai mini hóa thân vào các hoạt động của đời sống thực như: Phú ông thưởng ngoạn cây cảnh, lão ngư câu cá, mục đồng chăn trâu… Nét độc đáo của bonsai mini không đơn thuần là dáng thế, vẻ đẹp của chậu mà nó có đời sống thực, không gian riêng. Và trong những sản phẩm của ông không chỉ phảng phất nét hoài cổ như: Tiều phu nhổ cây, mái đình cổ kính, chú tiểu múa võ Thiếu Lâm, la hán quản chùa… mà còn toát lên nét hiện đại như: vợ chồng cưỡi vespa, xe tải chở cây, nam nữ hát giao duyên… Ngoài ra, ông còn vô vàn những tác phẩm làm từ đá nham thạch (núi lửa) với hình thù độc đáo, tự nhiên…
 Nghệ nhân Nguyễn Văn Phúng chăm chút bộ sưu tập bonsai mini trong vườn. |
Năm ngoái cho đến năm nay, ông Phúng đã dày công với bộ sưu tập hơn 5.600 tác phẩm. Theo nghệ nhân này, không phải cây nào cũng làm được bonsai mini mà chỉ có một số loài nhất định. Trong số đó, cây sam hương chiếm đến 8 phần, 2 phần còn lại là một số cây khác như sơn liễu, mai chiếu thủy… Sam hương là loài cây đáp ứng được tất cả các yêu cầu kỹ thuật của bonsai mini như: Lá có thể thu nhỏ vài trăm lần, cành nhánh dễ phát chi, cân đối, dễ chăm sóc, dễ nhân giống, lá xanh bóng đầy sức sống… Hiện nay, ông Phúng có vườn ươm sam hương rộng hàng ngàn mét vuông tại khu vực Hòn Bà. Xuân 2021, Liên minh Kỷ lục Thế giới (WorldKings) cũng đã công nhận Bộ sưu tập bonsai, Tiểu cảnh mi ni số lượng nhiều nhất thế giới của ông là Kỷ lục Thế giới.
Vĩnh Lạc
