Tôi không nhớ chính xác mình không còn phải dao thớt làm công việc bằm thịt từ khi nào. Tôi hỏi con gái, thế hệ 8x đời cuối: “Nào giờ con có thấy mẹ bằm thịt không?”. Cháu trả lời: “Có, hồi nhỏ xíu, con hay ngồi coi mẹ bằm thịt, cái thớt gỗ có một đường nứt”. Tôi làm phép tính trừ, có lẽ đã ba mươi năm rồi nhà tôi không còn âm thanh của bếp với tiếng bằm thịt; tất cả ỷ lại vào cối xay thịt hay mua thịt rồi nhờ người bán xay giùm.
 Ảnh: G.C |
Câu trả lời của con khiến tôi nhớ lại đứa bé 2-3 tuổi ngồi nhìn mẹ băm thịt với những câu hỏi ngộ nghĩnh, rộn ràng gian bếp nhỏ; có lúc nó lẩn quẩn vướng chân khiến tôi phải bảo lên nhà chơi với ba.
Lại nhớ tiếng bằm thịt của má từ dưới bếp mà có thể khi ấy tôi đang ngồi học bài hay lười biếng cuộn trong chăn… Rồi thèm những món má nấu mà giờ đây vẫn thấy nó ngon hơn bất cứ nhà hàng nào đã từng ăn.
Món xíu mại má làm mềm mà không bị rã khi lấy đũa gắp lên. Món đậu phụ nhồi thịt khá công phu. Đậu mua về má cắt miếng hình tam giác, rồi mới chiên. Xong má xẻ mấy đường lấy phần ruột ra rồi nhồi thịt băm, xốt cà chua ngon ơi là ngon. Món trứng đúc thịt, canh khổ qua nhồi thịt; đặc biệt, có món bắp cải cuốn thịt mà tôi ít khi làm vì lười. Bắp cải tách từng lá sao cho không rách rồi luộc. Thịt nạc vai má bằm nhuyễn, nêm nếm gia vị rồi bỏ vào từng lá gói lại, cuối cùng cột bằng cọng hành lá đã chần qua nước nóng già, nấu canh hay xốt cà chua đều ngon.
Một món tôi chưa bao giờ làm theo cách của má là mắm cá mặn hay còn gọi là mắm thu chưng. Cá thu muối còn nguyên lát mua về bằm nhuyễn rồi trộn với hỗn hợp thịt bằm, trứng, hành, cà chua, gia vị… xong chưng cách thủy. Mùa đông lạnh ăn với dưa leo rất hao cơm.
Món đặc biệt ngon mà tôi cũng chưa bao giờ làm là sau khi chế biến cho ba món tiết canh vịt, phần thịt có thể luộc chấm mắm gừng hay nấu cháo vịt; đầu cổ cánh má để riêng rồi băm nhuyễn, cho gia vị, thêm ít bột cho thịt kết dính rồi vê viên ép dẹp chiên giòn. Pa-tê gan má làm cũng ngon lắm hay thịt bằm trong món chả ram, nước tương chấm nem nướng. Nhớ lại thòm thèm!
Tiếng bằm thịt của má theo tôi suốt một thời thơ ấu. Nhớ cái thớt tròn bằng gỗ thật dày và nặng, con dao to bản cũng dày và trĩu tay. Hồi ấy tôi lãnh phần rửa dao thớt nên tôi nhớ rõ lắm.
Bây giờ thứ gì cũng tiện. Đậu phụ nhồi thịt có ngay đậu chiên sẵn, thịt nạc vai mua rồi nhờ xay, chỉ cần xẻ miếng đậu một đường ngắn rồi nhồi thịt sau khi gia vị vừa ăn. Mắm thu chưng tôi cũng không phải công phu như má. Mắm thu đã xay nhuyễn chưng với thịt, trứng nhanh gọn. Muốn ăn chả ram, tôi cũng lười gói. Siêu thị bây giờ có sẵn nhiều loại chả ram, chả rế, chả giò da xốp… tha hồ chọn lựa.
Nem nướng thì xách xe chạy ra hàng mang về mỗi người một phần, thích nữa kéo nhau ra tiệm có không khí quán, nhìn người ra vô rôm rả.
Không thể nào quên mỗi khi trong nhà có ai bệnh là nghe tiếng bằm thịt của má, sau đó là nồi cháo bốc khói thơm lừng mùi hành tiêu.
Thời gian dần trôi, tôi đi học xa, lập gia đình ra riêng, tiếng bằm thịt của má xa dần rồi chỉ còn trong ký ức khi má ngày càng yếu. Nấu cho má nồi cháo, tôi cũng ra chợ mua thịt nhờ người bán xay hai lần cho thật nhuyễn, không công phu như má ngày xưa nhưng khó thể quên ánh mắt má thật vui khi tôi mang cho má tô cháo còn nóng.
Có thể tôi nấu không ngon hay do bệnh mà má trệu trạo nuốt từng muỗng rất khó khăn, tôi biết má cố gắng cho con vui, ăn để có sức.
Giỗ đầu của má, tôi gõ những dòng này mà nước mắt tuôn rơi không kìm được!
ĐÀO THỊ THANH TUYỀN
