Rau dại là cái tên dân dã gọi chung cho các loại rau như rau đắng, rau sam, rau má, rau càng cua… Chúng là loài dễ sống, không kén đất chọn vùng, tự sinh sôi bằng khí trời, dinh dưỡng của đất mẹ mà tốt tươi. Mặc cho mưa gió, ngọn rau dại vẫn kiên cường vượt lên trên những đám cỏ gai góc để nhú ra những đọt rau xanh non, mơn mởn. Người dân quê quý rau dại bởi chúng thân tình, gần gũi, lặng thầm góp mặt vào những bữa cơm đạm bạc mà ấm áp yêu thương. Rau dại mọc ven ruộng, hàng rào, bờ dậu, chúng xuất hiện như cứu tinh những ngày quê nhà mất mùa, đói kém thuở xưa.
 |
Những đám rau dại mướt xanh làm tôi nhớ đến những ngày còn nhỏ, mỗi khi tan học về nhà, tôi thường theo mẹ ra sau vườn hái rau. Mùa mưa về mang theo những cơn bão, lũ lụt ồ ạt phủ trắng vùng quê nghèo. Cây cối sau trận mưa gió ngã rạp, xác xơ, nhưng những đám rau dại vẫn cố bám lấy đất để đâm chồi, vươn nhánh. Tôi hái rau cùng mẹ, bà dặn tôi hãy sống như những cây rau dại, dù sinh ra trong nghèo khó nhưng phải biết vươn lên mạnh mẽ trước sóng gió cuộc đời.
Mùa dịch Covid-19, tôi trở về bên căn nhà nhỏ nơi có bàn tay ấm áp của mẹ dắt tôi qua bao mùa mưa nắng. Ở bên mẹ, tôi thích được cùng mẹ hái rau dại sau vườn, cùng mẹ nấu nướng những món ăn ngon từ đồng quê. Bữa cơm nhà tuy đạm bạc, chỉ là canh rau má nấu với tép đồng, đĩa rau đắng luộc, cùng mớ cá rô ngoài mé sông đem nướng trên than hồng. Vậy mà ngon đến lạ. Rau dại trở thành món ăn gần gũi, góp mặt trong những bữa cơm của gia đình tôi, lặng thầm sưởi ấm trái tim của mỗi người bằng cái tình thảo thơm keo sơn, gắn kết.
Chẳng phải cao lương mỹ vị, rau dại mộc mạc, giản dị như cái tên vốn có của nó nhưng làm bao người xa quê phải đau đáu khi nghĩ về. Các em tôi sống xa quê, đặc biệt giữa mùa dịch này, trong mỗi cuộc điện thoại gọi về đều hay nhắc đến những đám rau dại mọc sau vườn nhà. Tôi rưng rưng khi nghe các em bảo nhớ quê, nhớ nhà, thèm lắm một bữa cơm có bát canh rau tập tàng với đông đủ các thành viên gia đình. Tôi mong dịch sớm tan, để tôi gửi cho các em chút hương vị của làng quê yêu dấu, qua những chiếc thùng được gói ghém cẩn thận, cây nhà lá vườn chan chứa tình quê.
Những loài rau dại còn là vị thuốc quý trong kho tàng kinh nghiệm của người xưa để lại. Rau má giúp thanh nhiệt, giải độc, rau càng cua chứa nhiều kali, canxi, giúp xương chắc khỏe. Rau sam gần gũi với tôi không chỉ ở món canh nấu với tép đồng mà tôi còn dùng chúng để giã nhuyễn, vắt lấy nước, pha nước tắm cho con khi bị rôm sảy. Kinh nghiệm ấy tôi học được từ bà ngoại và mẹ. Những đám rau dại xanh mướt mang trong mình hồn cốt của quê hương, gần gũi với người quê từ bữa ăn đến đời sống hàng ngày.
Giữa mùa dịch, người quê san sẻ với nhau cọng rau, con cá. Rau dại tuy nhỏ bé, đời thường, nhưng nhờ chúng mà dù phải giữ khoảng cách nhưng tình làng nghĩa xóm vẫn thêm bền chặt. Nhìn rổ rau má mẹ đặt ở góc bếp, tôi lại nhớ đến câu ca dao:“Giàu như người ta ăn cơm với cá/Khó như em ăn rau má cua đồng/Dù cho chờ đợi mấy đông/Đắng cay cũng chịu, mặn nồng cũng cam”. Người quê như cây rau dại, tuy chất phác, chân phương mà mạnh mẽ, nghĩa tình, bao đời “gừng cay muối mặn” gắn bó sắt son…
TRẦN THỊ THẮM
