Đã bao nhiêu năm trôi qua, nhưng ký ức tôi vẫn vẹn nguyên những xúc cảm khi lần đầu nghe giọng của nghệ sĩ Tuệ Minh đọc Những tấm lòng cao cả trong chương trình đọc truyện thiếu nhi trên sóng phát thanh thập niên 1970. Những bài học về giá trị làm người tại sao người ta có thể viết giản dị và lôi cuốn đến vậy. Đến bây giờ tôi vẫn tin rằng, một thế hệ thanh niên ngày ấy nhẹ nhàng bước vào cuộc kháng chiến như bác sĩ Đặng Thùy Trâm, như Nguyễn Văn Thạc… là nhờ từ nhỏ đã được hấp thụ giá trị từ những cuốn sách như vậy.
 |
Những tấm lòng cao cả là một cuốn tiểu thuyết viết về trẻ em của nhà văn người Ý Edmondo De Amicis (1846 -1908). Tiểu thuyết được xuất bản đầu tiên vào ngày 18-10-1886, ngày khai trường ở Ý và trở thành một hiện tượng xuất bản ngay lập tức. Tác phẩm được viết theo hình thức nhật ký của Enrico Bottini, một cậu học trò 11 tuổi. Cốt truyện diễn ra theo thứ tự thời gian xuyên suốt năm lớp 3 của Enrico. Đó là nơi cậu ghi lại từng cảm xúc, bài học nhỏ bé của mình. Gia đình cậu thuộc tầng lớp thượng lưu trong khi nhiều bạn cùng lớp lại xuất thân từ tầng lớp lao động. Với hoàn cảnh sống đầy đủ, thế nhưng Enrico vẫn có những đức tính vô cùng cao quý chính nhờ sự giáo dục rất đúng đắn đến từ những bậc phụ huynh.
Trong cuốn tiểu thuyết, bên cạnh gia đình thì nhà trường cũng là một nơi đã góp phần to lớn trong quá trình trưởng thành của cậu bé. Ở trường có những người thầy vô cùng tâm huyết với nghề và thương yêu học trò không khác gì con ruột của mình như thầy chủ nhiệm Perboni. Tôi vẫn còn nhớ như in chi tiết khi thấy Coretti ngủ gục trên bàn trong giờ học, thầy Perboni không những không la rầy mà còn tặng cho cậu những nụ hôn yêu thương vì biết rằng cậu đã phải thức sớm để vác củi hộ cha.
Xen kẽ vào cuốn nhật ký của cậu bé Enrico là các truyện đọc hàng tháng (thầy giáo yêu cầu học sinh chép để đọc cho cả lớp). Đây là những câu chuyện kể về tấm gương những thiếu niên dũng cảm của nước Ý, có những người hi sinh vì Tổ quốc như cậu bé trinh sát ở Lombardia, có người chết để cứu những người thân thiết như cậu bé ở Roma hay cậu bé người Sicilia, và cả những người có nhiều nghĩa cử cao đẹp...
Những tấm lòng cao cả chính là những bài học về cách cư xử cùng với những giá trị đạo đức để có thể nuôi dưỡng tâm hồn của mỗi con người được lồng ghép một cách khéo léo qua lăng kính của trẻ thơ. Một bài ca sư phạm không biên giới, mãi vẹn nguyên giá trị thời sự, bất biến với thời gian.
Thủy Ngân
